Ky fragment historik përshkruan një periudhë të rëndësishme gjatë Luftës së Parë Botërore, kur forcat austro-hungareze depërtuan në Shqipëri dhe u pritën me mirëkuptim nga populli shqiptar. Kjo qasje lidhej me rolin pozitiv të Austro-Hungarisë në mbështetjen për krijimin e shtetit shqiptar më 1912-1913, si dhe me qëndrimin ndaj ushtrive serbe dhe malazeze.
Pikat kryesore të fragmentit:
Data historike: Më 7 janar 1916, ushtria austro-hungareze arriti deri në lumin Vjosë.
Mungesa e qëndresës së armatosur: Shqiptarët nuk kundërshtuan për shkak të ndjenjave pozitive ndaj Vjenës dhe faktit se largoi forcat serbe dhe malazeze.
Mbështetja nga figura atdhetare: Disa patriotë shqiptarë ndihmuan në përkrahjen e kësaj situate.
Ceremoni fetare dhe publike: Në Shkodër, në katedralen dhe xhaminë kryesore, u mbajtën lutje dhe kremtime me pjesëmarrjen e popullit, klerikëve dhe autoriteteve.
Fjalime zyrtare: Fjalime të mbajtura nga autoritete fetare dhe civile, përfshirë arqipeshkvin, kryetarin e bashkisë dhe përfaqësuesin austriak August Ritter von Kral.
Rekrutët shqiptarë në ushtrinë austro-hungareze: Një element i rëndësishëm i bashkëpunimit në atë kohë.
Më 7 janar 1916 forcat e ushtrisë austro-hungareze depërtuan deri në Vjosë. Populli shqiptar nuk u bëri atyre ndonjë qëndresë të armatosur, për shkak se ato dëbuan ushtritë serbe dhe malazeze dhe se ende tek masat e gjera të popullsisë ishte i freskët kujtimi, që ato ruanin për rolin pozitiv që Vjena kishte luajtur për krijimin e shtetit shqiptar në vitet 1912-1913. Ndikim pati edhe përkrahja që i dhanë asaj në momentet e para të pushtimit disa prej atdhetarëve me reputacion në popull. Kështu, me rastin e marrjes së Durrësit nga forcat ushtarake austro-hungareze si në katedralen ashtu dhe në xhaminë kryesore të qytetit të Shkodrës u mbajtën kremtime dhe u bënë lutje në prani të autoriteteve ushtarake e civile, nga kleri i dy besimeve, populli dhe nxënësit. Fjalime të tjera u mbajtën dhe nga arqipeshkvi, kryetari i bashkisë e nga komisari civil August Ritter von Kral, përfaqësues i Ministrisë së Jashtme të Austro-Hungarisë pranë komandës ushtarake. Në foto rekrutët shqiptarë të ushtrisë austro-hungareze në Krujë, qershor 1916. Foto nga Maximilian Lambertz (1882-1963).
