Lufta më e gjatë… që kurrë nuk u luftua
Për mbi 40 vjet, bota jetoi nën hijen e frikës bërthamore. SHBA dhe Bashkimi Sovjetik ishin gjithmonë një hap larg katastrofës – por asnjëherë nuk shtinë mbi njëri-tjetrin.
Në këtë përballje të heshtur, gjithçka ishte betejë: teknologjia, sporti, arti, propaganda… dhe spiunët.
Ja 10 fakte që ndoshta nuk i keni ditur, për Luftën e Ftohtë.
Luftë pa armë – por me frikë botërore
Lufta e Ftohtë nuk ishte një konflikt me beteja klasike, por një përballje globale midis SHBA-së dhe Bashkimit Sovjetik, e mbushur me kërcënime, propagandë, spiunazh dhe gara teknologjike. Ishte një luftë për ndikim ideologjik dhe politik, që përfshiu gjithë botën.
Bota në prag të shkatërrimit (kriza e Kubës)
Në vitin 1962, Bashkimi Sovjetik vendosi raketa bërthamore në Kubë, vetëm 150 km nga brigjet amerikane. SHBA kërkoi heqjen e tyre dhe bllokoi ishullin. Për disa ditë, njerëzimi mbeti në ankth – një lëvizje e gabuar do të niste Luftën e Tretë Botërore. Pas negociatave të fshehta, raketat u hoqën.
Lufta e Ftohtë u zhvillua edhe në Hënë
Gara hapësinore ishte pjesë e betejës për prestigj. Kur Bashkimi Sovjetik lëshoi satelitin Sputnik në vitin 1957, SHBA u alarmua. Dy dekada më vonë, zbarkimi i njeriut në Hënë nga amerikanët në 1969 u paraqit si provë e superioritetit të sistemit kapitalist ndaj atij komunist.
Edhe Shqipëria kishte rolin e saj
Enver Hoxha u shkëput nga Moska në vitet ‘60 duke e akuzuar Hrushovin për “revizionizëm”. Shqipëria u rreshtua me Kinën, por më vonë u izolua edhe nga ajo. Në emër të qëndresës ndaj “imperializmit” dhe “social-imperializmit”, Shqipëria ndërtoi mijëra bunkerë, ndërsa popullsia u fut në frikë të përhershme nga lufta.
Propaganda ishte një armë po aq e fuqishme sa raketat
Kinemaja, letërsia, televizionet dhe gazetat u përdorën si mjet për të formuar mendimin publik. Në SHBA, Hollywood-i krijonte imazhe të armikut komunist. Në BRSS, kapitalizmi paraqitej si sistem çnjerëzor. Lufta për zemrat dhe mendjet e njerëzve ishte po aq e fortë sa ajo për territore.
Spiunët ishin heronjtë e padukshëm
CIA dhe KGB ndërtonin rrjete spiunazhi në çdo cep të botës. Informacionet sekrete, sabotazhet dhe tradhtitë ndryshuan fatet e shumë vendeve. Legjenda si Kim Philby, agjenti britanik që punonte për sovjetikët, u bënë pjesë e mitologjisë së Luftës së Ftohtë.
Muri i Berlinit u ngrit në vetëm 48 orë
Në gusht 1961, autoritetet e Gjermanisë Lindore, me mbështetjen e Moskës, e ndanë qytetin e Berlinit me mur për të ndaluar ikjen masive të qytetarëve drejt Perëndimit. Brenda natës, qyteti u nda në dy botë të ndryshme – një simbol brutal i ndarjes ideologjike të botës.
Sporti si fushëbetejë politike
Në Olimpiadën e vitit 1980 në Moskë, SHBA dhe vendet aleate bojkotuan garat për shkak të pushtimit sovjetik të Afganistanit. Katër vjet më vonë, BRSS dhe vendet e saj bojkotonin Olimpiadën në Los Anxhelos. Fitoret sportive u kthyen në simbole të epërsisë së sistemit.
Lufta e Ftohtë frymëzoi artin, letërsinë dhe kinemanë
Filmat e James Bond, thriller-at me spiunë, librat e George Orwell-it, madje edhe muzika rock u përdorën për të sfiduar sistemet totalitare. Arti nuk ishte i ndarë nga politika – ai ishte një formë rezistence, ose një instrument propagande.
Mbarimi pa luftë, por me një shkatërrim të heshtur
Në fund të viteve ’80, Bashkimi Sovjetik u përball me krizë ekonomike, revolta të brendshme dhe presion ndërkombëtar. Në vitin 1991, BRSS u shpërbë pa asnjë betejë – një kolaps historik që shënoi fitoren e rendit liberal demokratik… të paktën për një farë kohe. / bota.al
