Hasan Ceka – Themeluesi i Arkeologjisë Shqiptare
Më 25 gusht 1900 lindi në Shqipëri Prof. Hasan Ceka, personaliteti i shquar që konsiderohet themeluesi i arkeologjisë shqiptare. Ai i kushtoi jetën dhe veprimtarinë e tij kërkimit shkencor, mbrojtjes dhe zhvillimit të trashëgimisë sonë kulturore.
Formimi dhe vitet e para
Hasan Ceka studioi në Vjenë, ku u dallua si student i shkëlqyer. Pas kthimit në atdhe, në vitin 1930, punoi në Bibliotekën Kombëtare, ku krijoi një koleksion arkeologjik, i cili edhe sot ruhet në Bibliotekën e Institutit të Arkeologjisë. Ai përfaqësoi Shqipërinë pranë misioneve të huaja arkeologjike në Apolloni dhe Butrint, duke sjellë një frymë të re në studimet e antikitetit.
Kontributet shkencore dhe institucionale
Në vitin 1947, Hasan Ceka drejtoi ekspeditën e parë arkeologjike në Apolloni, një moment historik për arkeologjinë shqiptare. Po atë vit, ai udhëhoqi edhe punën për krijimin e Muzeut Arkeologjik Etnografik në Tiranë.
Në 1956, u rikthye në Apolloni, ku i kushtoi gjithë veprimtarinë e tij kërkimore e studimore qytetit antik. Meritat e tij përfshijnë:
Zbulimin e një kompleksi arkitektonik pranë ndërtesës së Agonoteteve.
Identifikimin e nimfeut të qytetit.
Dokumentimin e shumë veprave të tjera me rëndësi të jashtëzakonshme.
Trashëgimia
Veç arritjeve shkencore, Prof. Ceka ka lënë pas edhe një promemorie mbi ndërtimin dhe formimin e Muzeut Kombëtar, e cila ruhet sot në Arkivin Qendror të Shtetit (AQSH).
Ai u nda nga jeta më 2 nëntor 1998, duke lënë një trashëgimi të vyer në fushën e arkeologjisë shqiptare.
Kujtimi
Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave (DPA) ka publikuar fotografi dhe dokumente të tij, duke na kujtuar se Hasan Ceka nuk ishte vetëm një studiues i shquar, por edhe një vizionar që ngriti mbi themele të forta shkencën e arkeologjisë shqiptare.
Hasan Ceka mbetet një figurë emblematike, një njeri që i dha jetë kujtesës së qytetërimeve të lashta dhe e bëri atë pjesë të identitetit kombëtar.
